XORNAL LÍRICO
No titular dunha entrevista de Mayra Machado á tradutora Yolanda Otero Alonso, en El Correo Gallego o pasado sábado, podía lerse: “La verdadera lengua materna es aquella en la que rezas y con la que haces cálculos”. O contido xa era máis rico en matices e pareceume un traballo de interese en tanto que no mundo globalizado hai diversidade de linguas en contacto e, sobre todo, moitas variantes sociolóxicas nesas linguas, decisivas para poder atribuírlles a característica de materna. A unha pregunta da xornalista, contestaba a tradutora nacer case trilingüe porque na casa dos Países Baixos onde naceu, seus pais –falando galego entre eles- con ela facíano en castelán e na escola estudaba en neerlandés. Está claro que era coñecedora pasiva da lingua galega aínda que non se expresase nela.
O idioma materno está ligado á familia. Cando pais e nais falan unha lingua entre eles e outra coas súas criaturas, os límites da lingua materna non son tan claros como cando non coexisten idiomas na familia. A lingua claramente materna de millóns de galegos ao longo da historia foi interferida polas institucións máis desgaleguizadoras: a Igrexa e a escola, que dispensaron o ensino máis valorado e ligado a fórmulas memorísticas. Para esas persoas, a lingua de cálculo e de oración, como fórmula pechada, foi o castelán. Aínda hoxe produce desazón ver como milleiros de galegas e galegos son soterrados nunha cerimonia na que se emprega un idioma escasamente falado por quen está de corpo presente. Do mesmo xeito, as lápidas dos nosos cemiterios están maioritariamente escritas nun idioma que nin foi aprendido na familia e nin case falado por quen repousan tras delas. En canto ao cálculo –así como á escrita de notas incluso para autoinformación- está ligado ao castelán, porque era aprendido na escola ou transmitido por quen alí o aprendera en uso moi formal. Se no medio de calquera conversa en galego alguén ten que facer referencia a desenvolver unha conta, automaticamente vai cambiar de idioma porque ten creado un automatismo moi difícil de substituír. Non obstante, a lingua galega dos falantes en todos estes casos é a materna. Isto tiña que ter cambiado, mais abonda saber en que lingua están alfabetizando unha crianza con só lle pedir que conte ou faga unha sinxela operación matemática. É unha proba tan sinxela como infalible.
Publicado en El Correo Gallego (10-04-15)
tirardofio 